Zastosowanie multimediów w muzeum, czyli wielkoformatowe ściany video (V-WALL) i Muzeum Śląskie
Typografia, wielozmysłowe doświadczenia i multimedia to ważne narzędzia w komunikacji wizualnej. Ułatwiają czytanie, pogłębiają percepcję i znoszą ograniczenia w poznawaniu i przeżywaniu tekstów kultury. W czerwcu 2023 roku w Muzeum Śląskim zakończyła się wyjątkowa wystawa, która m.in. pokazała siłę, wartość i ważne miejsce technologii dotykowych w muzeach. Jak wielkoformatowe ściany video (V-WALL) wpływają na aktywizację odbiorców, atrakcyjność przekazu dla najmłodszych i tym samym skutecznie wspierają rewitalizację obiektów kulturalnych w Polsce?
„Głusza” to projekt zrealizowany w Muzeum Śląskim, którego część stanowiła wystawa stworzona przez słyszących i niesłyszących kuratorów. To przedsięwzięcie dało unikatową szansę zapoznania się z wizją świata zbudowaną na znakach i obrazach oraz podzielenia opowieścią, w jaki sposób język wpływa na nasze postrzeganie rzeczywistości. W przybliżeniu mało znanej, ale fascynującej kultury i sztuki Głuchych, ważną rolę odegrały multimedia. Chociaż wystawa miała charakter czasowy, pokazała daleko idące korzyści, jakie dają technologie dotykowe w muzeach, ośrodkach kultury i edukacji, zarówno w przypadku wystaw czasowych, jak i stałych. O wpływie interaktywnego aspektu muzeum, w tym ścian video, na zwiedzających opowiada Dagmara Stanosz, kustosz Działu Oświatowego Muzeum Śląskiego w Katowicach:
Wykorzystanie ekranu w instalacji sensorycznej miało na celu aktywizację uczestników.
Dzięki temu zagadnienia dotyczące neurolingwistyki i percepcji zmysłowej mogły zostać przedstawione w przystępny sposób. Wykorzystanie tego typu ekranu pozwoliło zaprojektować interaktywne doświadczenie edukacyjne przybliżające temat synestezji i zróżnicowania percepcji, w tym sposobu komunikacji osób niewidomych czy niesłyszących. Odbiór był bardzo pozytywny i zgodny z założeniami.
Dzięki zastosowaniu elementów interaktywnych w wystawie zyskują nie tylko odbiorcy tekstów kultury, ale też samo muzeum. Wielkoformatowe ściany video w scenografii wzbogacają przekaz, wpływają na percepcję, pogłębiają doświadczenia i jednocześnie znoszą ograniczenia. Multimedia otwierają sztukę na potrzeby różnych osób, w tym także na potrzeby odbiorców najmłodszych. Forma interaktywna wystaw jest dla dzieci zdecydowanie bardziej przyjazna. Muzeum dysponuje więc istotnym narzędziem w przyciąganiu najmłodszych odbiorców, którzy wkraczają w świat kultury i sztuki, dla których staje się on od progu fascynujący, staje się częścią ich rozwoju, a w konsekwencji, może stać się częścią ich dorosłego życia.
Dlaczego technologie nastawione na interaktywność mają taką moc oddziaływania? Ponieważ, jak podkreśla Dagmara Stanosz, dają możliwość projektowania doświadczeń edukacyjnych, w których do przekazu informacji angażowane jest ciało. Z uwagi na różnorodność odbiorców, ograniczenia w doświadczeniu sensorycznym i specyfikę percepcji – ekran pozwala tworzyć przestrzenie zgodne z ideą inkluzji. Wielkoformatowe ekrany dotykowe mają szczególne znaczenie dla osób niewidomych, głuchoniewidomych, osób z niepełnosprawnościami intelektualnymi, dla których dotyk jest ważnym elementem komunikacji i nawigacji. Tego typu rozwiązania sprawdzają się również w wypadku dzieci – zarówno podczas zwiedzania indywidualnego, jak i w grupach.
Kwestia wykorzystania multimediów w kulturze i sztuce nie pozostaje w obszarze teorii, praktyka pokazała, że z powodzeniem można wprowadzić je do użytkowania w ramach rewitalizacji muzeów. Włączenie ścian dotykowych to nie tylko zmiana wyposażenia, ale też zmiana wizerunku ośrodków kultury i centrów edukacyjnych. Warto podkreślić, że inwestycja w zmianę nie jest jednorazowa, wielkoformatowe ściany video (V-WALL) nie są rozwiązaniem na potrzeby jednej wystawy, ale rozwiązaniem, które pozwala urozmaicić różne scenografie i właściwie każdy projekt edukacyjny. Dysponowanie nowoczesnymi technologiami daje dużą elastyczność, dzięki czemu muzeum staje się wszechstronne:
Wielkoformatowe ekrany dotykowe mogą być wykorzystane jako nośnik dla materiałów edukacyjnych podczas wydarzeń festiwalowych, warsztatowych, w specjalnie zaprojektowanych dla potrzeb dzieci grach, quizach itd. Przed otwarciem wystawy „Głusza” w muzeum ekran był wykorzystywany do warsztatów nauki polskiego języka migowego (Dagmara Stanosz).
Muzeum Śląskie zostało wyposażone w V-WALL – ścianę multimedialną składającą się z 9 monitorów 55” 3 × 3 o orientacji poziomej 165 cali. Ekran mimo dużego formatu zachowuje pełną mobilność. Konstrukcja pozwala więc na przemieszczanie konkretnych wystaw czasowych. Wyróżnia to tę placówkę, na tle innych, w których spotykamy raczej stałe konstrukcje. V-WALL może być zdemontowany, magazynowany i ponownie montowany, zgodnie z bieżącymi potrzebami. Stanowi tło sceniczne dla wystaw, ale też eventów, kongresów, koncertów. Jeden produkt daje możliwości adaptacji pod wiele wystaw i wydarzeń o charakterze edukacyjnym i kulturalnym, także na potrzeby wewnętrzne ośrodków (szkolenia, konferencje).
Stałe wykorzystanie ścian multimedialnych wymaga dobrej opieki ze strony dostawcy technologii. Rola Videofoniki jest więc wieloetapowa: od projektu wykonawczego, przez montaż, kalibrację, serwis i obsługę posprzedażową D2D (door-to-door), w ramach której firma oferuje konfigurację pod konkretną wystawę. Do tego konieczne jest również zaprojektowanie łatwego dostępu dla serwisanta bez zaburzania estetyki, tak by nic nie wpływało rozpraszająco na odbiór artystyczny czy edukacyjny wystawy.
Elastyczne podejście wysuwa się na pierwszy plan również w obszarze samej realizacji zamówienia na scenografię. Współpraca z Muzeum Śląskim wzbogaciła wieloletnie doświadczenie Videofoniki o cenną wiedzę i jeszcze lepsze zrozumienie wyjątkowych potrzeb obszaru kultury i edukacji. Wystawa „Głusza” pokazała, jak ważne jest personalizowanie projektu i dobra komunikacja działu projektowego, który opracowuje zabudowę z architektem, który tworzy projekt koncepcyjny.
Wieloletnie doświadczenie i współpraca z przedstawicielami wielu branż, w tym z muzeami, pozwoliły nam na zrobienie kolejnego kroku i skupieniu się na wzmocnieniu działu projektowego. Dzięki zrealizowaniu wielu nietypowych projektów doskonale wiemy, co jest potrzebne, aby wizja klienta i architekta stała się jasna i, co najważniejsze, wykonalna dla podwykonawców. Dzięki temu powstaje scenografia, która wciąga odbiorcę, jest spójna ze światem, który chcemy mu zaprezentować i stanowi integralną część wystawy, co w przypadku muzeów jest niezwykle istotne. – Jakub Boni (Videofonika).
Siłą Videofoniki jest umiejętność adaptacji projektu architekta w taki sposób, aby projekt wykonawczy był zgodny z budżetem, normami i czytelny dla podwykonawców: programistów CNC, stolarzy, lakierników itd. Każde doświadczenie projektowe to cenna informacja zwrotna, która inspiruje do planowania kolejnych kroków w rozwoju firmy, w tym skupieniu uwagi na wzmocnieniu działu projektowego.
Kultura rozwija się poprzez lepsze dostosowanie formy przekazu do sposobu percepcji, który jest bliski odbiorcy. Na naszych oczach technologie dotykowe stają się nieodłącznym elementem komunikacji i przeżywania. Innowacyjne pomysły, które zachęcają do interakcji poprzez dotyk, obraz i dźwięk przyciągają zwiedzających do nowoczesnych miejsc kultury – a wielkoformatowe ekrany z funkcją dotyku stanowią realizację tych pomysłów.
